“Ўзбекистонда 2,5 млндан ортиқ аҳоли нос истеъмол қилади, улар орасида болалар ҳам бор” — экспертлар
Ўзбекистонда электрон сигаретларни тақиқлаш тўғрисидаги қонун лойиҳаси муҳокама қилинаётган бир пайтда, мамлакатда анча оммабоп бўлган нос маҳсулотига нисбатан ҳамон ечим топилмаган. Экспертларнинг баҳолашича, нос истеъмол қилувчилар сони 2,5 миллион кишига яқин, уларнинг орасида ёш болалар ҳам бор.
Фото: Ижтимоий тармоқлар
Нос – Марказий Осиёда анъанавий маҳсулот бўлиб, уни оғиз орқали истеъмол қилишади. Таркибига тамаки, ўсимлик мойлари ва бошқа зарарли қўшимчалар киради. Айрим ҳолларда таъсирни кучайтириш учун товуқ чиқиндиси ҳам қўшилади. Бу маҳсулотнинг ноқонуний ишлаб чиқарилиши ва текширувлардан ўтмаслиги унинг сифати ва хавфсизлигига жиддий шубҳа туғдиради.
Носнинг ноқонуний ишлаб чиқарилиши ва савдоси бюджетга солиқ тушумлари келтирмайди. Лаборатория таҳлиллари маҳсулот таркибида мишяк, симоб, қўрғошин ва кадмий каби хавфли моддаларни аниқлади. Киото университети лабораториясида ўтказилган тадқиқотларга кўра, нос таркибида 4000 дан ортиқ кимёвий моддалар мавжуд, улардан 30 таси канцероген ҳисобланади. Нос истеъмоли саломатлик учун жиддий хавф туғдириб, оғиз бўшлиғи, ошқозон-ичак, юрак-қон томир тизими ва бошқа касалликларни келтириб чиқариши мумкин.
Бошқа мамлакатларда никотин истеъмолини камайтириш мақсадида турли ёндашувлар қўлланмоқда. Масалан, АҚШда никотинли паучлар камроқ зарарли алтернатива сифатида тасдиқланди. Улар тамакини ўз ичига олмайди ва сифат стандартларига мослигини қатъий текширувдан ўтказади. Бундай маҳсулотлар катталарни сигаретдан воз кечишга ёрдам беради.
Ўзбекистонда нос ҳали ҳам легал маҳсулот бўлиб қолмоқда. Уни тўлиқ тақиқлаш унинг оммабоплиги сабабли қийин бўлиши мумкин. Бироқ нос учун мажбурий сифат стандартларини жорий этиш орқали токсик моддаларни йўқ қилиш ва ишлаб чиқаришни қонунийлаштириш имкони борлиги айтилмоқда.
Самарали тартибга солиш ва назорат жамоат саломатлигини ҳимоя қилиш ва сифатли маҳсулотни таъминлашда муҳим аҳамиятга эга. Фақат шу йўл билан нос истеъмоли билан боғлиқ хавфларни камайтириш ва мамлакатдаги вазиятни яхшилаш мумкин.